دانلود تحقیق آزادی فکر و عقیده در اسلام از دیدگاه شهید مطهری

لینک دانلود و خرید پایین توضیحات

فرمت فایل word و قابل ویرایش و پرینت

تعداد صفحات: 30

بسم الله الرحمن الرحیم

آزادی فکر و عقیده در اسلام از دیدگاه شهید مطهری

یکی از انواع آزادیها که از انواع آزادی اجتماعی شمرده می‏شود، به اصطلاح امروز آزادی عقیده و تفکر است.انسان در جمیع شئون حیاتی خود باید آزاد باشد یعنی مانعی و سدی برای پیشروی و جولان او وجود نداشته باشد، سدی برای پرورش هیچیک از استعدادهای او در کار نباشد.یکی از مقدسترین استعدادهایی که در بشر هست و شدیدا نیازمند به آزادی است، تفکر است و فعلا عرض می‏کنیم فکر و عقیده که بعد میان ایندو تفکیک خواهیم کرد.بلکه مهمترین قسمتی از انسان که لازم است پرورش پیدا بکند تفکراست و قهرا چون این پرورش نیازمند به آزادی یعنی نبودن سد و مانع در جلوی تفکر است، بنابر این انسان نیازمند به آزادی در تفکر است.امروز هم می‏بینیم مسئله‏ای بسیار بسیار مهم و قابل توجه به نام آزادی عقیده در جهان مطرح است خصوصا بعد از انتشار اعلامیه‏های حقوق بشر.در مقدمه اعلامیه جهانی حقوق بشر اینطور می‏خوانیم: «ظهور دنیایی که در آن افراد بشر در بیان عقیده آزاد و از ترس و فقر فارغ باشند به عنوان بالاترین آرمان بشری اعلام شده است» .در اینجا عقیده اعم است از عقیده اجتماعی و سیاسی و عقیده مذهبی.پس در واقع بزرگترین آرزوی بشری اینست که جهانی آزاد به وجود بیاید که در آن بیان عقیده هر کسی آزاد باشد، هر کسی حق داشته باشد هر عقیده‏ای را می‏خواهد، انتخاب بکند و نیز در اظهار و بیان عقیده‏اش آزاد باشد .در آن دنیا ترس و فقر هم نباشد، امنیت کامل برقرار باشد، رفاه اقتصادی کامل در کار باشد .چنین دنیایی به عنوان آرمان بشری اعلام شده است.در ماده نوزدهم این اعلامیه چنین می‏خوانیم : «هر کسی حق آزادی عقیده و بیان دارد و حق مزبور شامل آنست که از داشتن عقائد خود بیم و اضطرابی نداشته باشد.در کسب اطلاعات و افکار و در اخذ و انتشار آن به تمام وسائل ممکن و بدون ملاحظات مرزی آزاد باشد» .

ما می‏خواهیم این مسئله را از نظر اسلامی بررسی بکنیم که از نظر اسلام آیا آزادی فکر و عقیده صحیح است یعنی اسلام طرفدار آزادی فکر و عقیده است یا طرفدار آن نیست؟ اینجاست که ما باید میان فکر و آنچه که امروز غالبا عقیده نامیده می‏شود فرق بگذاریم.فرق است میان فکر و تفکر و میان عقیده.تفکر قوه‏ای است در انسان ناشی از عقل داشتن.انسان چون یک موجود عاقلی است، موجودمتفکری است.قدرت دارد در مسائل تفکر کند.به واسطه تفکری که در مسائل می‏کند حقایق را تا حدودی که برایش مقدور است کشف می‏کند، حال هر نوع تفکری باشد، تفکر به اصطلاح استدلالی و استنتاجی و عقلی باشد یا تفکر تجربی.خداوند تبارک و تعالی به انسان چنین نیرویی داده است، به انسان عقل داده است که با آن فکر کند، یعنی مجهولات را کشف کند.انسان، جاهل به دنیا می‏آید.در آن آیه شریفه می‏فرماید: خداوند شما را خلق کرد [در حالی که چیزی نمی‏دانستید] اخرجکم من بطون امهاتکم لا تعلمون شیئا.انسان جاهل به دنیا می‏آید و وظیفه دارد که عالم بشود.چگونه عالم بشود؟ با فکر و درس خواندن باید عالم بشود.این را ما تفکر می‏گوئیم که انسان در هر مسئله‏ای تا حدودی که استعداد آن را دارد باید فکر کند واز طریق علمی آن مسئله را به دست آورد.آیا اسلام یا هر نیروی دیگری می‏تواند چنین حرفی بزند که بشر حق تفکر ندارد؟ نه، این یک عملی است لازم و واجب، و لازمه بشریت است.اسلام در مسئله تفکر نه تنها آزادی تفکر داده است بلکه یکی از واجبات در اسلام تفکر است، یکی از عبادتها در اسلام تفکر است.ما چون فقط قرآن خودمان را مطالعه می‏کنیم و کتابهای دیگر را مطالعه نمی‏کنیم کمتر به ارزش اینهمه تکیه کردن قرآن به تفکر پی می‏بریم.شما هیچ کتابی نه مذهبی و نه غیر مذهبی پیدا نمی‏کنید که تا این اندازه بشر را سوق داده باشد به تفکر، هی می‏گوید فکر کنید، در همه مسائل: در تاریخ، در خلقت، راجع به خدا، راجع به انبیاء و نبوت، راجع به معاد، راجع به تذکرات و تعلیمات انبیاء و.. .که در قرآن کریم زیاد است.تفکر حتی عبادت شمرده می‏شود.مکرر شنیده‏اید احادیث زیادی را که به‏این عبارت است: تفکر ساعة خیر من عبادة سنة، تفکر ساعة خیر من عبادة ستین سنة، تفکر ساعة خیر من عبادة سبعین سنة یک ساعت فکر کردن از یک سال عبادت کردن افضل است، از شصت سال عبادت کردن افضل است، از هفتاد سال عبادت کردن افضل است.این تغییر تعبیرات همان طور که بسیاری از علما گفته‏اند به واسطه اینست که نوع و موضوع تفکرها فرق می‏کند .یک تفکر است که انسان را به اندازه یک سال عبادت جلو می‏برد، یک تفکر است که او را به اندازه شصت سال عبادت جلو می‏برد، یک تفکر است که او را به اندازه هفتاد سال عبادت جلو می‏برد.در احادیث ما وارد شده است: کان اکثر عبادة ابی ذر التفکر اکثر عبادت ابی ذر فکر کردن بود.یعنی ابی ذری که شما او را تالی سلمان می‏شمارید و بلکه شاید هم ردید سلمان بشود او را شمرد، یعنی دیگر بعد از معصومین تقریبا می‏توان گفت مردی نظیر اینها در درجه ایمان نیامده است، خیلی خدا را عبادت می‏کرده است ولی بیشترین عبادت ابوذر فکر کردن بود.

گذشته از اینها در اسلام، اصلی است راجع به اصول دین که وجه امتیاز ما و هر مذهب دیگری مخصوصا مسیحیت همین است.اسلام می‏گوید اصول عقائد را جز از طریق تفکر و اجتهاد فکری نمی‏پذیرم.یعنی جنابعالی باید موحد باشی، خداشناس باشی.اما چرا خداشناس باشم، به چه دلیل؟ می‏گوید دلیلش را خودت باید بفهمی، این یک مسئله علمی است، یک مسئله فکری و عقلی است.همین طور که به یک دانش آموز می‏گویند این مسئله حساب را خودت باید بروی حل بکنی، من حل بکنم به دردت نمی‏خورد، آنوقت به دردت می‏خورد که این مسئله را خودت حل بکنی، اسلام‏صریح می‏گوید: لا اله الا الله یک مسئله است، این مسئله را تو باید با فکر خودت حل بکنی.من اعتقاد داشته باشم به لا اله الا الله، من درک بکنم لا اله الا الله را برای تو کافی نیست.خودت باید این مسئله را طرح بکنی و خودت هم باید آن را حل بکنی.

رکن دوم اسلام چیست؟ محمد رسول الله اسلام می‏گوید این هم مسئله دیگری است که باز تو باید مثل یک دانش‏آموز حلش بکنی یعنی فکر کنی و آنرا حل نمایی.معاد چطور؟ معاد را هم تو باید مثل یک مسئله حل بکنی، باید فکر بکنی، باید معتقد باشی.و همچنین سایر مسائل گو اینکه حل کردن این دو مسئله به حل سایر مسائل کمک می‏کند ولی به هر حال از نظر اسلام اصول عقائد، اجتهادی است نه تقلیدی یعنی هر کسی با فکر خودش باید آنرا حل بکند.